گسل یا گسله (به انگلیسی: Fault) به شکستگیهایی اطلاق میشود که سنگهای دو طرف صفحهٔ شکستگی نسبت به یکدیگر حرکت کرده باشند. این جابهجایی میتواند از چند میلیمتر تا صدها متر باشد. انرژی آزادشده به هنگام حرکت سریع گسلهای فعال، عامل وقوع اغلب زمینلرزهها است.[۱]
گسلهای بزرگ در پوسته زمین نتیجه حرکت برشی زمین هستند و زمینلرزهها نیز نتیجه نیروی رهاشده در حین لغزش سریع لبههای یک گسل به هم است. بزرگترین نمونههای گسل، مرزهای میان ورقههای زمینساختی کره زمین است. از آنجا که یک گسل معمولاً از یک شیار مستقیم و مرتب تشکیل نشده و ناحیهای از تغییر شکلهای پیچیده زمین را در بر میگیرد معمولاً بجای گسل از «منطقه گسلی» صحبت میکنند.بزرگترین گسل ایران گسل زاگرس میباشد
زمینشناسان گسلها را بر اساس لغزش به سه دسته تقسیم میکنند:
گسلهای شیبلغز هم میتوانند «عادی» باشند و هم «معکوس». گسلهای عادی هنگامی ایجاد میشوند که پوستهٔ زمین تحت کشش باشد. در گسلهای شیبلغز عادی فرادیواره نسبت به فرودیواره به سمت پایین حرکت کردهاست. وضعیت گسلهای معکوس، خلاف گسلهای عادی است؛ بدین معنی که فرادیواره نسبت به فرودیواره به سمت بالا حرکت میکند. گسلهای معکوس هنگامی ایجاد میشوند که پوستهٔ زمین تحت فشار باشد. شیب گسلهای معکوس نسبتاً زیاد و بیش از ۴۵ْ است.[۳]
گسلهای رانده جابهجاییای همانند گسلهای معکوس دارند منتها شیب صفحهٔ گسل کمتر ار ۴۵ْ است.[۴]
در گسلهای امتدادلغز جابهجایی به موازات امتداد گسل صورت میگیرد.[۵] در این نوع گسلها سطح گسل تقریباً عمودی است. گسلهای امتدادلغز راستبر را گسلهای راستلغز و گسلهای امتدادلغز چپبر را گسلهای چپلغز نیز مینامند.
گسلی که هم مؤلفهٔ لغزشی امتدادی داشته باشد و هم مؤلفهٔ لغزشی شیبی، گسل موربلغز نام دارد.[۶] تقریباً همهٔ گسلها هر دو مؤلفه را دارند، ولو کوچک. در نتیجه برای اینکه همهٔ گسلها در این دسته جای نگیرند، لازم است که هر دو مؤلفهٔ گسلهای موربلغز قابل اندازهگیری و درخور توجه باشند.
مانند هیمالیا
در این روش گسلها را بر مبنای وضعیت آنها نسبت به یکدیگر طبقهبندی میکنند. در این تقسیمبندی: